1 februari 2010

Arnon Grunberg: Figuranten (Amsterdam: Singel Pocket, 2002

Ewald Krieg is een geldwolf en makelaar in krotten in New York. Hij kijkt terug op de periode van zijn leven in Amsterdam met Broccoli en Elvira.
Broccoli is een jongen die alleen in een groot huis in Amsterdam woont. Zijn rijke ouders zitten in Zwitserland. Broccoli was er van overtuigd dat ze een glansrijke filmcarrière zouden gaan maken in Hollywood.
Elvira is een meisje uit Argentinië die daar in een film heeft gespeeld maar die film is nooit afgekomen omdat het geld op was. Ewald wordt verliefd op Elvira.
Ze spelen in een film. Ewald krijgt een figurantenrol in een film waar hij van de trap af wordt gegooid. Broccoli richt operatie-Brando op, een geheim plan dat ze naar de top zal leiden (ze moeten zorgen dat ze zoveel mogelijk op Marlon Brando gaan lijken). Het verlangen om iemand anders te worden, iemand die je niet bent, iemand die je waarschijnlijk ook nooit zal worden, is dat niet het ultieme verlangen?

De ouders van Broccoli komen terug naar Nederland om hun huis te verkopen en vervolgens weer naar Zwitserland te vluchten voor de politie. Meneer Berk is een vriend van de vader van Broccoli die voor hun zaken in Nederland zorgde, en ervoor zorgde dat Broccoli geld kreeg. Na het vertrek van meneer en mevrouw Eckstein stort hij in en overlijdt.
Ewald krijgt een rol in een toneelstukje waar hij een jongen moest spelen die verliefd is op een vuurvogel. Daar ontmoet hij Frederika Steinman. Zij vroeg hem een monoloog voor haar te schrijven, maar die komt nooit af.
Broccoli en Elvira vertrekken naar Amerika om daar hun carrière te maken. Ewald blijft in Nederland en hun contact raakt verloren.
Zes jaar later gaat ook Ewald naar Amerika maar hij vindt Broccoli en Elvira niet meer terug.

Beryl Bainbridge / Een ongelooflijk groot avontuur (An awfully big adventure) (Den Haag BZZToh, 1991)

Een eigenzinnig 16-jarig meisje krijgt in 1950 een baantje als manusje van alles bij een toneelgezelschap in Liverpool, waar tijdens haar aanwezigheid grote en kleine rampen gebeuren. Stalla is intelligent en heeft een meedogenloze, zo niet morbide fantasie.
De groep is bezig met het instuderen van Peter Pan. Er staat een voorstelling van Peter Pan op stapel. De roddels, de ruzies en de verhoudingen tussen acteurs en actrices en het technisch personeel van het gezelschap komen aanvankelijk als in een waas op het meisje af. Langzamerhand trekt ze door haar eigengereide en onconventionele gedrag steeds meer de aandacht en raakt meer en meer in het netwerk van relaties betrokken.
Beryl Bainbridge heeft haar eigen ervaringen als actrice in dit verhaal verwerkt.

Robert Anker - Een soort Engeland (Amsterdam: Querido, 2001

David Oosterbaan, de hoofdpersoon van Een soort Engeland, is een bijzonder herkenbare figuur. Hij is de acteur met het grote gebaar, de lieveling van het publiek, de wanhoop van de regisseur, de schrik van zijn collega's, dronkelap en overjarige vrouwenversierder, de altijd spelende toneelspeler. Hij lijkt een kruising van Ko van Dijk, Kees Brusse, Guus Hermus en Jerome Reehuis. Als personage is Oosterbaan een onvervalste karikatuur, zoals je die vaker pleegt tegen te komen in films en in toneelstukken over acteurs. Altijd onzeker, zich altijd volproppend met eten, altijd vechtend tegen het buikje en tegen de drank, en bovenal altijd geneigd tot pathetisch gedrag, althans tot het moment van inkeer wanneer hij verandert in een schuldig kind dat huilend komt bekennen dat hij het niet zo heeft bedoeld. Wij kennen het type uit een boek van Mulisch, zie bijvoorbeeld 'Hoogste tijd'.
Er zitten drie verhaallijnen in het boek: De eerste verhaallijn is die van de acteur David Oosterbaan. Zijn carrière, huwelijk, kind, toneelschool, zijn toneelgezelschap. Hoe hij langzaam die succesvolle acteur wordt. Deze verhaallijn vormt zonder meer het sterkste deel van het boek. Het Nederlands toneelleven wordt op een vaak humoristisch manier neergezet.
De tweede verhaallijn is zijn slechte relatie met dochter Laura. Oosterbaan neemt zich voor zijn dochter die een junkie is geworden, te helpen, maar dat gaat voornamelijk niet goed. Hij komt zijn afspraken met haar niet na, hetgeen zij hem trouwens nadoet.
De derde verhaallijn is over zijn woonboot die illegaal in Amsterdam ligt. De gemeente zit hierover achter hem aan.
Ik ben niet zover gekomen dat ik dit tegenkwam. Het deel over toneel is zonder meer leuk en onderhoudend en is inderdaad het sterkste deel. Daarom krijgt het boek een plek in dit blog. Een uitgebreide recensie is te vinden bij Max Pam.
Een soort Engeland slaat op een stuk dat in het boek wordt gespeeld. 'Is dit Engeland'. Zijn rol was die van Paul, een man alleen , verwikkeld in een queeste naar een soort Engeland, hunkerend naar de liefde die hij afwijst.