14 augustus 2011

Ik ga weer lezen

Het volgende nummer van Haghespel verschijnt pas in oktober, maar ik heb al heel lang niets meer gelezen wat met toneel te maken heeft. Ik heb nog wel wat liggen en heb net een kwartier zitten verspillen op zoek naar een boek in mijn blog dat ik volgens mij al gelezen had, maar nee hoor. Moet ik het toch gaan lezen. 'Eclipse' van John Banville is het volgende boek. Verder heb ik nog liggen 'Sarah Bernhardt. De onverwoestbare lach' van Francoise Sagan, wat op het randje is. Het is een biografie, maar in de vorm van een gefingeerde briefwisseling. Nog eentje van Francoise Sagan: 'Het onopgemaakte bed'. Verder nog Arjen Lubach, 'Magnus', ook al op het randje: het gaat over een singer-songwriter, dus ik moet maar zien dat het erin past. Ik heb nog wel tijd genoeg. De spoeling wordt overigens dun, de lijst is lang, maar lang niet alles is in de bibliotheek verkrijgbaar en ik ben echt niet van plan alles te gaan kopen. We zien wel waar het schip strandt, zou best wel eens kunnen dat 'Haghespel' verdwijnt met de HVA.

14 juni 2011

Leslie Silbert – De verspieder (The intelligencer) (Amsterdam: De Bezige Bij, 2004)

De 21ste eeuwse hoofdrolspeelster Kate Morgan is in dienst van een organisatie die onder de CIA valt, zij moet een zestiende-eeuws manuscript onderzoeken dat boven water is gekomen bij een inbraak waarbij de gentlemaninbreker om het leven is gekomen. Het hedendaagse verhaal wordt onderbroken door episodes uit het leven van Christopher Marlowe. De beroemde toneelschrijver uit dezelfde periode als William Shakespeare speelt een hoofdrol in dit boek dat voer is voor een interessant verhaal. Helaas is door de houterige manier van schrijven en/of vertalen het boek niet echt leesbaar geworden, Bovendien mag de oplossing vergezocht worden genoemd.
Het verhaal van Christopher Marlowe is stukken interessanter. Over zijn leven is niet veel bekend. Hij werd wel beschuldigd van atheïsme, maar mogelijk was hij alleen maar antiklerikaal. Het bevel voor zijn arrestatie voor atheïsme was al uitgevaardigd toen hij bij een vechtpartij werd gedood. Er bestaan verschillende versies van de gebeurtenis. Het zou een dronkemansgevecht in een kroeg zijn geweest, of een moord uit jaloezie. Marlowe zou in een kroeg in Deptford ruzie hebben gekregen met een zekere Ingham Frizer. Een discussie over "the reckyninge" liep voor Marlowe fataal af. Mogelijk was het echter gewoon een ongeluk waarbij Marlowe zijn eigen dolk in zijn oog kreeg en onmiddellijk stierf. In ieder geval werd Frizer vrijgesproken, omdat hij uit zelfverdediging zou hebben gehandeld. In dit boek wordt gesproken over een dode zwerver die de plaats van Marlowe inneemt, en Marlowe kan op deze manier ontkomen.
Deze thriller gaat in op andere verhalen die over Marlowe de ronde doen, namelijk dat hij ook spioneerde in dienst van koningin Elizabeth I. Zijn gedicht ‘Hero and Leander’ dat pas in 1598 werd afgerond door een andere schrijver, speelt een rol bij de oplossing van het mysterie, waarvoor ik het boek speciaal heb uitgelezen, zo nieuwsgierig was ik wel.

Adriana Trigiani – Lucia, Lucia (New York: Random House, 2003)

De toneelconnectie? Kit Zanetti, een schrijfster die toneelstukken schrijft, waarvan nog niet één is gepubliceerd. Ze komt haar bejaarde bovenbuurvrouw tegen, Lucia Sartori, een Amerikaanse van Italiaanse afkomst. Het boek is het boeiende verhaal van het leven van Lucia rond haar 25ste jaar. In 1950 is ze naaister bij een warenhuis en is verloofd met Dante DeMarino. Haar aanstaande schoonmoeder verwacht van haar dat ze haar baan opzegt en in huis komt helpen. Lucia wil blijven werken en vertelt Dante dat ze niet met hem gaat trouwen als hij van haar eist dat ze haar baan opzegt. Ongehoord voor nette Italiaanse meisjes in het Amerika van net na de Tweede Wereldoorlog.
Dan ontmoet ze John Talbot, een man te mooi om waar te zijn, ze wordt verliefd en wil met hem gaan trouwen. Hij laat haar voor het altaar staan, naar later blijkt omdat hij geen andere uitweg meer zag. Hij is een gokker, een bedrieger, heeft zijn en haar geld verloren, is volkomen blut en ziet geen andere uitweg dan weg te lopen. Hij wordt later door de politie opgepakt en wordt opgesloten.
Kit ontmoet Lucia als ze 78 is, Lucia vertelt haar levensverhaal aan Kit die hier een toneelstuk van wil maken. Door Kits toedoen ontmoet Lucia nog één maal John die op latere leeftijd weer de gevangenis is ingedraaid.
Magere toneelconnectie, maar wel een ontzettend leuk boek dat een goed beeld geeft van een jonge vrouw in de jaren vijftig van de twintigste eeuw. In die periode is de emancipatie van de vrouw nog niet echt begonnen, zeker niet bij Amerikanen van Italiaanse afkomst die hun Italiaanse erfgoed inclusief mindere behandeling van vrouwen uit het moederland hebben meegenomen. In die tijd was het redelijk normaal dat een huwelijk gearrangeerd werd.

3 mei 2011

Herman Koch – Zomerhuis met zwembad (Amsterdam: Anthos, 2011)

Marc Schlosser is huisarts. Hij heeft vooral patiënten met een kunstzinnig beroep. Een van hen is Ralph Meier, een beroemd acteur, niet alleen op het toneel, maar ook bij de film. Marc is getrouwd met Caroline, en heeft twee dochters, Lisa van 11 en Julia van 13. Ralph Meier nodigt hen uit bij hem en zijn gezin langs te komen op zijn vakantie-adres, ze hebben een zomerhuis met zwembad gehuurd. Daar speelt het grootste gedeelte van het boek zich af.
Het boek begint met het einde, namelijk het einde van Ralph Meier die aan een ernstige ziekte overlijdt, een einde dat Marc, als zijn huisarts had kunnen voorkomen. Hij begaat een medische fout, maar is het wel een medische fout?
Marc vertelt in niets ontziende eerlijkheid hoe hij tot dit punt in zijn leven is gekomen. En hij vertelt het niet in weinig woorden. Zijn paginalange uitweidingen zijn in eerste instantie niet eenvoudig, maar na de eerste honderd pagina’s kom je erachter dat Koch geen komma te weinig heeft geschreven en dat alle uitweidingen noodzakelijk zijn.
Ralph Meier keek met wel heel veel belangstelling naar Marcs vrouw Caroline. Maar Marc maakte zich aan hetzelfde feit schuldig met Ralphs vrouw Judith als lijdend voorwerp. En er gebeurt inderdaad iets bij dat zomerhuis met zwembad waardoor er geen weg terug meer is, voor niemand. De deuren naar een normale rechtsgang worden dichtgeslagen. Het leven gaat door, met horten en stoten.
Het resultaat is zonder meer de beste roman die ik in jaren heb gelezen.

Carla de Jong – Outcast (Amsterdam: Arbeiderspers, 2010)

Dit maal een Nederlandse thriller van een schrijfster die ik niet kende, maar met deze roman haar derde thriller heeft afgeleverd. Rechercheur Birgitta Reve speelt in dit boek de hoofdrol, de tweede keer dat ze dat doet. In het eerste boek ‘Serpent’ onderzocht ze de moord op Ragna Ooms, daarbij kreeg ze een relatie met de vader van het slachtoffer, Raymond Ooms. Hiervoor is ze geschorst en ze mag blij zijn dat ze sowieso nog een baan heeft. De titel ‘Outcast’ slaat op haar, ze mag weer terugkomen bij de politie, maar mag archiefwerk doen, ze staat buiten het recherchewerk.
Soapster Stef Jarden wordt vermoord, tijdens zijn ochtendloop wordt hij vier maal overreden. Hij had net een rol gekregen bij de film ‘Golven’ en er zijn voldoende verdachten. Hij behandelde vrouwen als oud vuil, een andere acteur is uit de film gegooid om ruimte te maken voor hem. Zijn oude vriend, de producent van de film, een oude bekende, Raymond Ooms, is ook niet al te dol op hem, dit omdat Stef hem heeft laten vallen. De zaak wordt gecompliceerder als ook cameravrouw Joyce Kalmen wordt vermoord.
Birgitta Reve wordt nu op de zaak gezet, maar het is geen makkelijke zaak, ook niet omdat zij haar verhouding met Raymond Ooms voortzet, hetgeen knap lastig kan worden voor haar, omdat hij een verdachte in de zaak is. Verder worstelt ze met een genonderzoek voor de ziekte van Huntington, waartoe ze eindelijk heeft besloten.
Er zijn niet veel Nederlandse goede thrillers. Dit is er duidelijk één van, het geeft een goed beeld van langdurig, vaak saai recherchewerk, lange verhoren, veel herhalingen die erbij horen. De personages leven in dit boek. Birgitta Reve is een vrouwelijke rechercheur die hard voor zichzelf is. Haar collega’s Tjeerd en Peter zijn beiden rechercheurs met een persoonlijk leven. Opvallend is dat Peter zich tot hetzelfde laat verleiden als Birgitta is overkomen, hij valt namelijk op één van de vrouwelijke betrokkenen, een tv presentatrice.
De relatie met toneel is natuurlijk miniem met een filmacteur, maar het boek geeft ook een redelijk beeld van de filmwereld. Niet alleen acteurs leven op een filmset, maar ook setassistentes, cameramensen, technische mensen, producenten.
De afloop verklap ik niet, ga daarvoor het boek maar lezen, het is het absoluut waard.

Philip Roth – The Humbling (London: Cape, 2009)

Simon Axler, een 65-jarige acteur, verliest zijn zelfvertrouwen. Hij is er van overtuigd dat hij niet meer kan spelen, dat elke keer als hij het toneel opgaat, het een totale mislukking zal worden. Zijn vrouw, een voormalig danseres, kan het niet meer aan en vlucht naar Californië. Hij gaat tijdelijk naar een psychiatrische inrichting. Daar ontmoet hij Sybil Van Buren, een jonge vrouw die een zelfmoordpoging heeft gedaan, nadat haar man haar dochter heeft misbruikt. Zelfmoord wordt ook voor hem een obsessie, waarbij hij zich onder andere herinnert welke personages in toneelstukken zelfmoord plegen.
Dan ontmoet hij Pegeen Mike Stapleford, de dochter van oude vrienden van hem. Hij heeft in het begin van zijn carrière met hen samen in een toneelstuk gespeeld. Pegeen is genoemd naar één van de personages in dat stuk.
Zij is lesbisch vanaf haar 23ste. Nu is ze 40, werkt dichtbij aan een universiteit en belt hem op om hem weer te ontmoeten. Hij is 65. Ze beginnen een affaire, zij beëindigt daarvoor haar affaire met de vrouwelijke ‘dean’ van de universiteit. Hij overlaadt haar met cadeaus, kleding en laat haar naar een dure kapper gaan. Ze moet zich verdedigen tegenover haar ouders. En het loopt niet goed af.

De toneelconnectie met deze verlopen acteur is duidelijk. In zijn carrière heeft hij veel rollen gespeeld, onder andere Macbeth van Shakespeare, dat is één van de rollen waardoor hij de overtuiging kreeg dat het spelen niet meer zou lukken. De vele personages die uiteindelijk zelfmoord plegen in een stuk worden genoemd, het zijn ook rollen die hij heeft gespeeld (p. 38-39). Het eindigt met Tsjechov, ‘The Seagull’.
Het is één van de kortste boeken die Philip Roth heeft geschreven, het telt 140 pagina’s. Het is vlot en levendig geschreven, maar zit op de rand van pornografie door de vele seks-scènes in het boek.

Philip Roth heeft onder andere in 1997 de Pulitzer Prize gewonnen voor ‘American Pastoral’. Ook heeft hij de ‘Gold Medal in Fiction’ gewonnen, de grootste prijs die de ‘American Academy of Arts and Letters’ kan uitreiken.

7 maart 2011

Robert Kaplow – Me & Orson Welles (San Francisco: MacAdam/Cage, 2003)

In het New York van de jaren dertig van de twintigste eeuw raakt Richard toevallig verzeild bij de repetities van ‘Julius Caesar’ van William Shakespeare en krijgt de rol van Lucius toebedeeld. De regisseur en producent van dit stuk? Niemand minder dan de beroemde Orson Welles, zelfs in die tijd, 22 jaar oud, al een beroemdheid met prachtige producties op zijn naam. De jonge Welles weet dat maar al te goed en is onuitstaanbaar en zwelgt in zijn roem.
Voor Richard is het een opwindende week, hij krijgt een rol in een stuk, wordt verliefd en verliest die liefde weer, verandert zijn naam – twee keer en ontmoet een toekomstige superster.
Het is zondermeer een goed te lezen boek dat vooral interessant is door de interpretatie van het beroepsleven van Orson Welles. Hij komt in dit boek over als een vreselijke man die teveel overtuigd is van zijn eigen genialiteit, maar is ook geniaal. Kaplow’s beschrijving van de première avond van ‘Julius Caesar’ is om te smullen, niet alleen vanwege de boeiende schrijfstijl, maar ook door de manier waarop Welles’ fantastische manier van spelen wordt beschreven.
Deze voorstelling van ‘Julius Caesar’ is werkelijk gespeeld in het Mercury Theatre en was inderdaad enorm succesvol.
Het boek is in 2010 verfilmd met Zac Efron in de rol van Richard, hij is vooral bekend door de Disney producties van ‘Highschool Musical’, maar deze jonge acteur is daar allang overheen gegroeid.

23 januari 2011

Peter Ackroyd - The Lambs of London (London: Chatto and Windus, 2004)

Peter Ackroyd is een Engelse schrijver die een bijzondere belangstelling heeft voor de geschiedenis van Londen. Naast biografieën en romans heeft hij ook diverse boeken geschreven over Londen.
'The Lambs of London' is het verhaal van de Engelse schrijver uit de achttiende eeuw Charles Lamb. Hij woonde als volwassene samen met zijn zuster Mary, die geestelijk niet gezond was. Ze vermoordde hun moeder in 1796.
In 1795, het jaar waarin het boek speelt wonen Mary en Charles samen met hun seniele vader en niet zo vriendelijke moeder. Charles werkt in het East India kantoor en Mary speelt huishoudster voor de familie. Zij ontmoeten William Ireland, een jonge boekverkoper. Hij claimt papieren te hebben gevonden die van William Shakespeare zijn geweest, waaronder een onbekend toneelstuk. Maar hij is een bedrieger.

Een veelbelovend begin, boeiend geschreven, maar tenslotte toch doorgegaan naar het einde. Charles Lamb was in het echte leven een essayist die samen met zijn zuster Mary 'Tales From Shakespeare' heeft geschreven.